Sinds de staatkundige vernieuwing heeft Nederland opeens drie prachtige tropische eilanden binnen haar landsgrenzen. Eilanden bovendien, die wat betreft klimaat, natuur en inrichting totaal anders zijn dan Nederland. Maar ook te maken hebben met milieu- en klimaatproblemen. Een uitdaging voor beleidsmakers.
“Saba is het paradijs in het Nederlands koninkrijk. Er is tropisch regenwoud, hier staat de hoogste berg van Nederland en de onderwaterwereld is ronduit geweldig.” De ogen van Arjan Linthorst, scheikundige en bestuurslid van SMOC stralen als de schoonheid van de Antillen, en vooral Saba, ter sprake komen.
Saba en Bonaire lijken het meeste werk te maken van hun milieubeleid. Bonaire bijvoorbeeld, heeft een deel van het kustgebied afgesloten voor duikers, zodat de natuur er in alle rust zijn gang kan gaan. Saba trekt bewust kleinere cruiseschepen naar het eiland en investeert in ecotoerisme. Slim, want de mensen met de dikste portemonnee zitten op de kleine, exclusieve schepen.
Zwerfvuil
Milieubesef is per eiland verschillend, erkent Linthorst. Maar de meeste Antillianen weten weinig van milieu en klimaat. Hij vergelijkt het aan de hand van de hoeveelheid zwerfvuil. “Op Saba ligt aanzienlijk minder dan op Curaçao, hetzelfde geldt voor Sint Eustatius. Op Sint Maarten en Bonaire ligt nog wel veel rommel. Maar Curaçao spant de kroon. Hoewel de situatie in de laatste vijftien jaar is verbeterd.”
Op alle eilanden zouden klimaat- en milieubeleid een prominentere rol moeten spelen. “Daarom moeten de Antillen ervoor zorgen dat de CO2-uitstoot per inwoner fors omlaag gaat.”
CO2-uitstoot
Ondanks het geringe inwoneraantal zijn de Antillen een grote vervuiler. Volgens een rapport uit 2009 van de Carbon Dioxide Information Analysis Center stonden de Antillen als geheel op de derde plaats in de top 10 van de meeste CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking. Alleen de oliestaatjes Qatar en Koeweit waren erger.
Belangrijkste oorzaak is de Isla-olieraffinaderij op Curaçao. Sinds zijn oprichting in 2000 is de Stichting Schoon Milieu op Curaçao (SMOC) de luis in de pels van Isla. Volgens SMOC zorgt de raffinaderij aantoonbaar voor ernstige schade aan milieu en volksgezondheid.
De Curaçaoënaars zelf komen mondjesmaat in opstand, omdat ze vrezen voor hun baan. Nederland heeft daarom volgens het bestuurslid de plicht te helpen. “Nederland moet gebruikmaken van de waarborgfunctie. Dat wil zeggen dat als er sprake is van ondeugdelijk bestuur, de regering moet ingrijpen.”
Rechtszaken
SMOC is verwikkeld in verschillende rechtszaken en is weinig lovend over de daadkracht van Nederland. “Als het niet opschiet, gaan we naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. En wellicht klagen we de Nederlandse staat aan. Misschien dat minister Donner (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) dan wat harder gaat lopen.”
Nu Nederland verantwoordelijk is voor de BES-eilanden, gaat er op het gebied van milieu en klimaat misschien wat veranderen, hoopt Linthorst. Maatregelen hoeven economische vooruitgang niet te doorkruisen. Integendeel. Koraalriffen zijn extreem kwetsbaar voor de opwarming en de verzuring van het zeewater, belangrijke gevolgen van klimaatverandering. De economie vaart er wel bij als die schade beperkt blijft.
Natuureducatie
Maar dat besef moet groeien. Dat onderwijs daarbij kan helpen, ervoer hij zelf tijdens een project in samenwerking met het marine onderzoekscentrum Carmabi op Curaçao. Leerlingen gingen de zee in, gewapend met snorkel en opschrijfboekje, om de vissenpopulaties rond het rif te observeren. Hun onderzoek werd gepubliceerd in School Science Review.
“Ik zou willen dat een dergelijk organisatie op alle eilanden van de grond komt. Dat er geld komt om docenten op te leiden, en dat alle leerlingen de kans krijgen om te zien hoe mooi de eilanden zijn. Niet alleen onder water, maar ook op het land. Dan zijn we echt bezig met milieubesef.”
Bron: RNW. Hier kun je ook het interview terugluisteren van RNW met Arjan Linthorst (bestuurslid SMOC)