Als oprichter en voorzitter vanaf 2001 probeer ik met mijn stichting SMOC inmiddels 17 jaar lang om het leven van de bewoners onder de rook van Isla en BOO draaglijker te maken. De vaak ondraaglijke stank van de laaghangende rook wordt door vele bewoners lijdzaam gedragen. Ze zijn er aan gewend en geloven nog steeds niet dat ze er kanker van kunnen krijgen. Dat ze hoesten, benauwd zijn, tranende ogen krijgen, en het wasgoed en de vloer zwart wordt, en de huizen groen, heel vervelend, maar dat was ook al toen de Shell hier was. Isla is toch goed voor de economie? Dus nee, dicht mag de raffinaderij niet, maar het zou wel fijn zijn als de lucht wat schoner wordt.
In 1983 verscheen een van vele rapporten over Isla. “Dat de bewoners onder de rook bevrijd mogen worden van de altijd aanwezig stank” stond er op de voorpagina. 35 jaar later zijn er tientallen rapporten en studies bijgekomen. De toenemende vervuiling moet en kan worden aangepakt staat erin. Hoe je dat kan doen staat erin. Hoe je de bevolking moet informeren. En dat de fijne stofdeeltjes in de lucht schadelijker zijn dan elders in de wereld. Dat je er kanker van kan krijgen. Maar ook vroeggeboortes, geboorteafwijkingen, slechtere kwaliteit van het sperma, hart- en longziektes, darmkanker, borstkanker, longkanker.
Vele rechtszaken heb ik met SMOC gevoerd. Vanaf 2005. Omdat de overheid niet wilde handhaven. SMOC eiste handhaving zodat de lucht schoner zou worden. Het was namelijk bewezen dat dat kon. De Isla hoefde niet dicht, maar kon met enkele miljoenen veel schoner draaien. Voor een raffinaderij die honderden miljoenen winst maakt moest dat toch geen probleem zijn? Daar dachten overheid en Isla anders over, en ze waren het altijd met elkaar eens. In de rechtszaal verschenen overheid en Isla samen met legers advocaten. De rechters werd duidelijk gemaakt dat het wel meeviel met de uitstoot en nee, kanker kon je er echt niet van krijgen. SMOC deed het eigenlijk alleen maar voor het geld. Buiten op het Wilhelminaplein werden door Isla met bussen honderden werknemers met familie gebracht om te demonstreren. Aangemoedigd door ministers, ex-premiers en vakbondsbazen werden lofliederen gezongen op de Isla. De rechters bezweken voor het geweld en schreven moeilijk uitvoerbare vonnissen. En dus verandert er al decennialang niets en wordt de vervuiling en stank erger en erger. Curaçao staat in de top 3 van meest vervuilende landen ter wereld.
De overheid weigert al decennialang om de rapporten te lezen en een fatsoenlijke milieudienst op te tuigen, die kan inspecteren en kan handhaven. Er is geen geld wordt er dan gezegd. Wel miljoenen voor rapporten maar geen geld voor een fatsoenlijk meetapparaat. Ja, er staan meetapparaten, betaald door Nederland na aandringen door SMOC. De meetresultaten zijn schrikbarend, maar…de overheid doet er niets mee. Isla en ook BOO mogen ongestraft doorgaan met het uitstoten van steeds grotere hoeveelheden giftige rook. De BOO is in 2003 gestart en is speciaal voor Isla gebouwd, omdat PdVSA dat wilde. Curaçao moest hem betalen, en ook allerlei milieu-installaties op het Isla terrein moest Curaçao voor PdVSA betalen. Curacao heeft dat gedaan, maar van de milieu-installaties is nauwelijks iets terecht gekomen. Isla werkt namelijk volgens het PdVSA principe: alleen vervangen als het echt niet anders kan. En controle door de milieudienst of verhuurder, Refineria di Korsou, die is nooit uitgevoerd. In de BOO is inmiddels zo’n 500 miljoen USDollar gemeenschapsgeld verdwenen, maar nog steeds is deze energiecentrale niet in staat om goed en schoon te draaien.
Vele miljoenen zijn ook sinds 2013 besteed aan een MDPT, een team ‘experts’ dat de toekomst van Isla veilig moest stellen. Vijf jaar later blijkt dat de miljoenen verkwanseld zijn en de toekomst van Isla op het spel is gezet. De vele leden van het MDPT, wederom een ex-premier, vakbondsleden, juristen, adviseurs, architecten zijn ruim beloond in al die jaren, per persoon ca. 5000 gulden per maand, maar naar blijkt vooral om te horen, zien en zwijgen over wat er in het verre China is afgesproken door hun rondreizende voorzitter, die af en toe wat (vakbond)maatjes mee nam.
De huidige regering wil nu nieuwe commissies en hulp van Nederland om de Isla in leven te houden. De zoektocht naar een nieuwe miljarden investeerder wordt voortgezet in de hoop daarmee de zo belangrijke steunpilaar van de economie van Curaçao overeind te houden. De bijdrage aan de economie wordt geschat op wel 12-13%, met duizenden banen. Dat de werkelijke waarde van de Isla door de CBCS in 2016 op 4.4% is berekend wordt niet openbaar gemaakt. SMOC heeft dit weten te achterhalen via een interne bron bij CBCS. Ook uit andere rapporten (zoals TAC 2013) bleek de economische pijler Isla minder sterk dan door de overheid (en vakbonden) voorgesteld.
Dat je zo’n economische bijdrage wilt behouden is begrijpelijk. Ook al is er een alternatief als GreenTown dat beweert een veel grotere bijdrage aan de economie te kunnen leveren, en zonder dat de bewoners daar kanker van kunnen krijgen. Dat elke regering tot nu toe GreenTown heeft genegeerd is op zijn minst opvallend te noemen in een tijd dat Venezuela bankroet is en de wereld streeft naar klimaatbeheersing. De uitstoot van CO2 is een van de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering en door de Isla en BOO behoort Curaçao tot de grootste uitstoters van CO2 ter wereld. Per hoofd van de bevolking is de CO2 uitstoot 4 x zo groot als in Nederland.
Er is dus alle reden om daar wat aan te doen. Maar moeten we dus wachten op een (Chinese) investeerder? Zodat de raffinaderij een opknapbeurt kan krijgen? Een opknapbeurt die vooral zo duur is omdat de exploitant, PdVSA, niet of tenminste onvoldoende onderhoud heeft gepleegd, zoals in de vele rapporten overduidelijk is vastgesteld, zo ook in het meest recente rapport, van Fluor in 2017.
Het vele fakkelen is daar het gevolg van. De meest giftige en kankerverwekkende stoffen komen door dat fakkelen in de lucht. Met enkele miljoenen dollars zou dat fakkelen verholpen kunnen worden, maar zelfs dié investeringen doet PdVSA niet. De directie van Refineria Isla, waaronder ook al weer enkele jaren een echte Curacaonaar, vindt het best en laat daarmee de bevolking opvallend stikken. Het hart voor onze ‘komunidat’ blijkt niet echt te kloppen. Met kraaltjes en spiegeltjes houdt de door de bisschop gezegende Isla de bevolking graag dom.
Onderzoek naar ziekte en kanker onder de rook wordt niet gedaan. De epidemioloog van de overheid vindt dat namelijk niet nodig. Van het roken van sigaretten kun je immers ook kanker krijgen, zo wist hij de rechter uit te leggen. Een voormalige arts van Isla twijfelde zelfs aan de giftigheid van de Isla uitstoot. Een groot onderzoek dat aantoont dat je van de hoeveelheden zwavel en fijnstof die hier in de lucht gemeten worden kanker kunt krijgen? Dat geldt toch zeker niet voor Curaçao? Alsof een stof die elders in de wereld kanker kan veroorzaken dat niét zou kunnen op Curaçao.
Maar zelfs als je van de uitstoot van Isla en BOO niét ziek zou kunnen worden en kanker kunt krijgen is de ondraaglijke stank toch wel de minste reden om er iets aan te doen. Maar ja, zo papagaait iedere regering al decennialang: die Isla, dat is zó’n complexe fabriek, dat kan niet zomaar!
Maar zo complex is dat helemaal niet. Je moet dan natuurlijk wel over enige kennis beschikken. Het bestuur van mijn stichting SMOC bestaat uit een arts, een scheikundige en een apotheker en wordt bijgestaan door topexperts op het gebied van raffinaderijen. Allemaal vrijwilligers, zonder subsidie maar met hart voor de gemeenschap. SMOC heeft die kennis dus wél in huis. Al 17 jaar probeert SMOC dat , gratis en voor niets, uit te leggen. Uit te leggen dat Isla en BOO veel schoner kunnen draaien en niet dicht hoeven om de bewoners onder de rook een menswaardiger bestaan te bieden. In de tientallen overheidsrapporten, die vele miljoenen hebben gekost, staat alle informatie die nodig is. Aangevuld met de vele studies die in de rechtszaken van SMOC zijn gemaakt is het volstrekt duidelijk hoe je Isla en BOO schoner kunt laten draaien. Daar zijn geen miljarden voor nodig. Tientallen miljoenen zijn genoeg. Van het belastinggeld dat in de BOO is verdwenen had de lucht allang zo schoon kunnen zijn dat de mensen onder de rook gewoon hadden kunnen leven, en de scholen niet om de haverklap dicht hadden gehoeven. Zelfs met de 18 miljoen die het MDPT tot nu toe verslonden heeft kan het leven onder de rook aanzienlijk verlicht worden. En met de nu voorgestelde 60 miljoen die ex-Isla directeur Chaclin in de BOO wil stoppen kan direct de uitstoot van Isa en BOO gehalveerd worden. De BOO heeft Curaçao honderden miljoenen gekost, maar daarmee nog nooit iets opgeleverd voor de bewoners van Curaçao zelf. Ja, stank en ziekte. BOO is er voor de Isla en niets anders. En wie werken er bij BOO? Alleen maar ex-Isla mensen. PdVSA wilde de BOO, liet die bouwen op kosten van de gemeenschap van Curaçao, zette er al zijn ex-werknemers in, maar wil niet verantwoordelijk zijn voor de uitstoot! En omdat de rechter meeging in dat spelletje kan Isla naar BOO wijzen als schuldige van de giftige lucht in de wijken, en BOO naar Isla. Alsof het twee verschillende vervuilers zouden zijn. Niets is minder waar.
Hoe kan de uitstoot per direct worden gehalveerd? Heel simpel. Zowel Isla als BOO gebruiken brandstof die Isla zelf maakt, namelijk het restproduct dat Isla overhoudt na de verwerking van de ruwe olie: pitch. Ook wel bitumen genoemd, of asfalt. Ja, waarmee de wegen worden geasfalteerd. Isla en BOO mogen dat asfalt gebruiken als brandstof. BOO ‘krijgt’ die smerige brandstof van Isla. Isla krijgt van BOO energie (stoom, stroom en perslucht) en betaalt BOO jaarlijks zo’n 40 miljoen USD voor die diensten. Asfalt wordt dus verbrand in de installaties van Isla en BOO. Daarbij komen zwaar giftige en kankerverwekkende stoffen vrij. Want asfalt is het meest vieze product dat er bestaat. Ook al omdat de zware ruwe olie uit Venezuela vol zit met grote hoeveelheden giftige stoffen. Zware metalen (Vanadium, Nikkel), zwavel, roet, fijnstof, en PAK’s komen vrij bij verbranding. Bij Isla gaan die via de schoorstenen vrij de lucht in. Er zit niet eens een filter in die schoorstenen! Bij BOO zitten er wel filters in de schoorstenen, maar die blijken meestal kapot!
En dus zit de lucht vol met giftige en kankerverwekkende stoffen, afkomstig van de verbranding van pitch (asfalt) door Isla en BOO. 500 miljoen kilo asfalt wordt er jaarlijks verbrand! Nergens ter wereld is dat toegestaan, alleen op Curaçao.
De overheid kan en moét direct Isla en BOO verbieden om asfalt te verbranden en verplichten schonere brandstof in te kopen. Brandstof met maximaal 1% zwavel zou de vervuiling al met 50-60% verminderen. Nu bevat die door Isla zelf gemaakte, goedkoopste, brandstof nog ruim 3% zwavel. Bedenk daarbij dat schepen vanaf 2020 geen brandstof mogen gebruiken die meer dan 0.5% zwavel bevat!
Mocht er een investeerder worden gevonden om de Isla te upgraden, bedenk dan ook dat het zo’n 5 jaar zal duren voordat die upgrading achter de rug is en de Isla schoner kan gaan draaien (als er tenminste met kennis van zaken wordt gewerkt, en niet zoals bij het BOO project met inferieure materialen en onkundige/corrupte bedrijven).
Het feit dat in al die decennia nog nooit een regering heeft besloten over te gaan op schonere brandstof is overigens een schandaal op zich. Immers, bij de hindervergunning die Isla in 1997 en BOO in 1998 kreeg, deed de overheid een belofte aan de bewoners. Die belofte werd zelfs in een huis-aan-huis blaadje verspreid: daarin stond dat de Isla wel meer zwavel(dioxide) zou gaan uitstoten, maar ook dat doordat de nog te bouwen BOO 200 meter hoog zou zijn, de lucht in de wijken onder de rook tóch schoner zou worden. En…en nu komt het…mocht de Isla toch niet voldoen aan de vergunning, en de lucht te veel zwavel bevatten, dan zouden er maatregelen getroffen worden. De productie kon verlaagd worden (nooit gebeurd), er zouden naschakeltechnieken worden gebruikt (vaak door PdVSA beloofd maar nooit uitgevoerd) en…er zou worden overgestapt op schonere brandstof.
De huidige discussie over de toekomst van de raffinaderij gaat over het economische belang van de raffinaderij, over de Chinezen, over het MDPT, over RdK, over Bullenbaai, en over miljarden investeringen. De discussie gaat tot nu toe nog steeds niét over het allerbelangrijkste van onze toekomst: de gezondheid van de mensen. Van de mensen die er nú wonen en die ondanks protesten, demonstraties en rechtszaken en petities nog nooit serieus zijn genomen. Mensen die niet nóg eens 5 of 10 jaar mogen worden blootgesteld aan de gevolgen van het grofste milieuschandaal in het Koninkrijk der Nederland.
Het is de hoogste tijd dat de overheid opstaat voor de bewoners onder de rook, en hun beschermt tegen de misdadige uitstoot van Isla en BOO. Dat de overheid per direct Isla en BOO verplicht over te gaan op schonere brandstof. Dat kost tientallen miljoenen per jaar. Een schijntje als je dat vergelijkt met de honderden miljoenen de tot nu toe besteed zijn aan Isla en BOO en de miljarden winst die PdVSA hier vanaf 1985 (onbelast!) heeft kunnen maken. De huidige interim directeur van RdK, Norbert Chaclin, zei in 2003 in een interview: “zolang deze raffinaderij er staat zal het volk moeten lijden”. De tijden zijn echter veranderd, en onze hoop is gevestigd op de huidige regering. Zij moet, samen met (financiële en technische) hulp van Nederland, eindelijk opkomen voor de belangen van de bewoners en direct Isla en BOO verplichten over te stappen op schonere brandstof. Zolang deze raffinaderij er dan nog zal staan zal het volk minder lijden. Deze maatregelen staan volstrekt los van de keuze om wel of niet door te gaan met een raffinaderij op Curaçao. Maar ook bij dié keuze zal het belang van de bevolking van Curaçao én de toekomst van de kinderen van Curaçao voorop moeten staan.
Drs Peter van Leeuwen, apotheker
Voorzitter SMOC
